17
Nis

Türkiye’de İçmimarlık ve İçmimarlar

Türkiye’de İçmimarlık
Nurdan Gürbilek,
Ev Ödevi
adlı kitabının ‘Kendine Ait Olmayan Oda’ başlıklı son bölümünde modern Türk romanının
tarihine ilişkin bir eleştiri yazısına yer verir. Bu yazıya, Gürbilek,
Türkiye’deki modern romanın anlatısını ‘ev’ kavramı etrafında
kurguladığını söyleyerek başlar. Ve, Ömer Seyfettin, Yakup
Kadri, Peyami Safa, Ahmet Hamdi gibi yazarların romanları
üzerinden, Gürbilek, modern Türk romanında evden duyulan
sıkıntı, evden kaçma isteği, içinde büyünen evden utanç, ev
değiştirme, yeni bir ev bulma/kurma isteği gibi temaların
baskınlığına işaret eder. Gürbilek yazısını şu soruyla bitirir:“Nasıl
olup da evsizlikle ilgili bu metinlerde kendimizi bu kadar
evimizde hissediyoruz? ”(1998: 97-98)
Gürbilek’in bu sorusu modern mimarlığının Türkiye
bağlamındaki serüveni ve bu deneyimin belgelenmesi için de
fazlasıyla geçerli. Türkiye’de modern mimarlık tarihinin söylemsel
olarak kurulumunda etkili olan erken dönem metinlere (Özer:
1964, Sözen ve Tapan: 1973, Alsaç: 1976, Sözen: 1984)
baktığımızda, edebiyat alanına benzer bir şekilde, anlatının ev
kavramı etrafında şekillendiğini görürüz. Yeni ulusal kimliğin
kurulumu çoğunlukla eski/utanç duyulan evin terk edilişi ve yeni-
asri-modern bir evin bulunuşu/kuruluşu olarak anlatılır. Fakat bu
yeni ev, yine edebiyat alanına benzer bir şekilde, bir evsizlik
duygusunu da beraberinde getirir: Geride bırakılmak istenen eski
evin ‘hayaleti’ her zaman kurulması arzulanan yeni eve musallat
olur; yeni evi yabancı ve tekinsiz kılar; ve, eski eve dönmeye ilişkin
dayanılmaz bir özlem yaratır.
Ana-akım mimarlık tarihi metinlerine egemen olan bu
yabancılaşma ve evsizlik hali aslında ‘modern’ teriminin
algılanışının bir sonucudur. Bozdoğan (1996; 2002) ve Baydar’ın
(1998) belirttiği gibi, diğer Batı-dışı modern toplumlara benzer bir
şekilde, Türkiye’de de modern mimarlık söylemi kendini,
medeniyet/kültür, ulusla arası/ulusal, modern/geleneksel gibi
ikilikler üzerinden kurmaktadır; ve, bu zıtlıkların bir tarafı
batılılaşma, ilerlemecilik, evrensel ve rasyonel düşünce gib